Σύντομη ιστορία των Σερρών

  πόλη των Σερρών κτισμένη σε ένα από τα πιο ταραγμένα σταυροδρόμια της Ευρώπης, πέρασμα αναρίθμητων στρατών και λαών, είναι μια από τις λίγες αρχαίες πόλεις του πολύπαθου ελληνικού χώρου που κατόρθωσε να διατηρήσει αδιάλειπτη ζωή από την αυγή των ιστορικών χρόνων μέχρι σήμερα.

Πρώτη φορά εμφανίζεται στην ιστορία στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. Την αναφέρει ο Ηρόδοτος με το όνομα Σίρις και τον εθνικό προσδιορισμό ¨Παινική¨, τους δε κατοίκους Σιροπαίονες. Από εκείνη κιόλας την εποχή, οι Σέρρες θεωρούνται πόλη με πρωτεύουσα σημασία.

Το αρχαιότερο επιγραφικό μνημείο που διασώζει την γραφή ¨Σιρραίων πόλις¨ είναι ρωμαΐκής εποχής και βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σερρών. Με το όνομα Σέρραι μνημονεύται από τον 5ο αιώνα μ.Χ. και αργότερα με την παραλλαγή Φέρραι. Το όνομα Σίρις προέρχεται ίσως από την λέξη σίριος = ήλιος.

Κατά τον 5ο αιώνα οι Σέρρες αναφέρονται σαν έδρα Επισκοπής και τον 6ο αιώνα είναι μια από μια από τις σπουδαιότερες πόλεις της 7ης Επαρχίας του Βυζαντινού κράτους. Από τον 8ο αιώνα ο ρόλος των Σερρών στην Ελληνική ιστορία γίνεται πρωταγωνιστικός και η πόλη θεωρείται η πιό επίσημη ανάμεσα στο Νέστο και Στρυμόνα. Οι βυζαντινοί συγγραφείς την αποκαλούν: «μέγα και θαυμαστόν άστυ», «ισχυράν», «αναγκαίαν» , «καλήν», «πλούσιαν», «μεγίστην», «αρίστην», «μητρόπολιν», «θεοφρούρητον» κ.λ.π.

Μετά τον Μεσαίωνα έπαθε πολλές καταστροφές, μερικές ολοκληρωτικές και σκλαβώθηκε αρκετές φορές, μα τελικά επέζησε. Το φθινόπωρο του 1204 παραδόθηκε στους Φράγκους σταυροφόρους, που ξεκίνησαν να ελευθερώσουν τους Αγιους Τόπους και σκλάβωσαν ένα χριστιανικό κράτος. Το 1205 ο τσάρος των Βουλγάρων Ιωάννης Α΄ κυρίευσε τις Σέρρες αιχμαλώτισε την φραγκική φρουρά, αποκεφάλισε τους αξιωματούχους της και κατέστρεψε συνθέμελα την πόλη. Το 1221 περιήλθε στο Δεσπότη της Ηπείρου Θεόδωρο, το 1230 όμως ο Βούλγαρος τσάρος Ιωάννης Β΄ αιχμαλώτισε και τύφλωσε το Θεόδωρο στη μάχη της Κλοκοτινίτσας και κατέλαβε τις Σέρρες. Την πόλη αναγκαστηκε να παραδώσει ο Βούλγαρος φρούραρχος Δραγωτάς μετάαπό ξαφνική επίθεση το 1245 στον Αυτοκράτορα της Νίκαιας Ιωάννη Βατατζή. Από τους Ελληνες, που κατάφεραν στο μεταξύ να ξαναπάρουν την Κωνσταντινούπολη, απέσπασε τις Σέρρες το 1345 ύστερα από μακρά πολιορκία, ο κράλης της Σερβίας Στέφανος Ντουσιάν.

Το σερβικό κρατίδιο των Σερρών μετά την ήττα των Σέρβων από τους Τούρκους στο Τζερνομιάνο (Εβρου) το 1371 διαλύθηκε και η πρωτεύουσα του Σέρρες περιήλθε στο Βασιλιά της Θεσσαλονίκης Μανουήλ Β΄. Μα δεν έμεινε σε Ελληνικά χέρια πολύ καιρό. Την κατέλαβαν οι Τούρκοι προσωρινά το 1373 και οριστικά το1383, εβδομήντα χρόνια πριν από την πτώση της Κωνσταντινούπολης.

Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας οι Σέρρες μεγαλώνουν πολεοδομικά. Στις αρχές του 17ου αιώνα ο Τούρκος συγγραφέας Χτζηκάλφας τις αποκαλεί ¨ πόλη των σοφών¨ και το 1668 ο Τούρκος περιηγητής Ελβιγιά Τσελεμπί τις αναφέρει σαν Τρίτη σε μάγεθος και σπουδεότητα ανάμεσα στις δέκα μεγαλύτερες πόλεις της Ευρωπαικής Τουρκίας.

Κατά τους τελευταίους αιώνες της Τουρκοκρατίας, τότε που δεν υπήρχε ο σιδηρόδρομος, κυριαρχούσε στη θάλασσα η πειρατεία και οι μεταφορές γίνονταν με καραβάνια, η χρυσή πεδιάδα των Σερρών και ο απέραντος πλούτος της σε δημητριακά και κτηνοτροφικά προϊόντα συντέλεσαν ώστε η πόλη να γνωρίσει μεγάλη εμπορική ακμή.

Εγινε σπουδαίο διακομιστικό κέντρο συγκεντρώνοντας εμπόρους και αγοραστές απ΄ όλο τον κόσμο. Ξακουστά ήταν τα υφαντά των Σερρών, το βαμβάκι, τα άλογα, τα βουβάλια και τα εξαίρετης τέχνης πήλινα αγγεία της. Στις Σέρρες κυρίως από τον 17ο αιώνα του Διαφωτισμού, ανυψώθηκε η παιδεία και καλλιεργήθηκαν εντατικά τα γράμματα. Περίφημες ήταν οι Σχολές των Σερρών, που συντέλεσαν στην ανάπτυξη σπουδαιότατης πνευματικής κίνησης. Σ΄ αυτές δίδαξαν κατά καιρούς πολλές φωτεινές προσωπικότητες. Εδώ ιδρύθηκε και το πρώτο διδασκαλείο σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Τουρκία και Ελλάδα, το 1872. Απ' αυτό αποφοίτησε μεγάλος αριθμός δασκάλων, οι οποίοι σκορπίζοντας σε όλα τα μέρη του Ελληνισμού, έγιναν αποφασιστικά εθνικά όργανα διαφωτισμού και αφύπνισης του Γένους. Για την ίδρυση και συντήρηση των σχολείων βοήθησαν οικονομικά πολλοί Σερραίοι ευεργέτες. Οι Σερραίοι πήραν μέρος σε όλες τις προεπαναστατικές κινήσεις των υποδούλων Ελλήνων κατά το απίστευτα μεγάλο χρονικό διάστημα της σκλαβιάς και πλήρωσαν ακριβά τον ασίγαστο έρωτα τους στην ελευθερία . Ηρωϊκές σερραϊκές μορφές της Επανάστασης του 1821, αναδείχτηκαν ο Εμμανουήλ Παπάς με την τραγική τύχη ολόκληρης της οικογένειας του και ο συγγραφέας του Αγώνα Νικόλαος Κασομούλης.

Η πόλη κατά την περίοδο του Μακεδονικού αγώνα (1904 - 1908 ) υπήρξε μαζί με την Θεσσαλονίκη και το Μοναστήρι βασικό κέντρο οργάνωσης και καθοδήγηση του. Στο τέλος του Β΄ Βαλκανικού πολέμου, ένα μεγάλο τμήμα των Σερρών πυρπολήθηκε και ερειπώθηκε από τους Βουλγάρους που υποχωρούσαν. Αλλά είχαν σημάνει πια οι καμπάνες της ελευθερίας ύστερα από δουλειά 530 χρόνων. Εφτασε η μεγάλη ώρα των Σερρών. Στην τυραννισμένη πολιτεία μπήκε η VII Μεραρχία. Ο μέραρχος Ναπολέοντας Σωτήλης με προκήρυξη που εξέδωσε στις 18 Ιουνίου 1913 εξήγγειλε ότι «απελευθερώνει και καταλαμβάνει τας Σέρρας και προσκαλεί τους κατοίκους ανεξαρτήτως φυλής, γλώσσης και θρησκεύματος, να επανέλθουν εις τας ειρηνικάς των ασχολίας». Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, οι Σερραίοι πήραν μέρος εκτός από τις μάχες στα αλβανικά βουνά και στη μάχη των οχυρών στο Ρούπελ. Χάρη σε αυτές τις μάχες ο Χίτλερ καθυστέρησε περίπου για μία εβδομάδα (6-13 Απριίλου 1941), παρά τον τεράστιο αριθμό στρατευμάτων που διέθεσε για την κατάκτηση της Ελλάδας. Τα οχυρά του Ρούπελ δεν κατακτηθηκαν ποτέ αλλά όταν οι Γερμανοί, παρέκαμψαν το Ρούπελ, εισέβάλλαν στην Ελλάδα από τη Γιουγκοσλαβία και έφτασαν την Αθήνμα και στη Θεσσαλονίκη, οι στρατιώτες του Ρούπελ, διατάχθηκαν από την κεντρική διοίκηση να παραδοθούν και να παραδόσουν το οχυρό στους Γερμανούς. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο λοχαγός που ήταν αρχηγός του οχυρού προτίμησε να αυτοκτονήσει από το να παραδόσει το κτίριο στους Γερμανούς. Όταν οι Έλληνες στρατιώτες τελικά παρέδοσαν το οχυρό, οι Γερμανοί στρατιώτες τους τίμησαν παρουσιάζοντας τα όπλα τους, πραγμα το οποίο αποτελεί την ύψιστη τιμή στο Γερμανικό στρατό.

Η σελίδα αυτή συντηρείται από τον Ηπειρώτη Παναγιώτη ([email protected]) .